 |
| Halaman pertama manuskrip Kitab Tafsir Puisi Hamzah Fansuri. |
PADA ruangan yang lepas telah dibicarakan sebahagian ulama yang berperanan dalam penulisan puisi di Asia Tenggara, yang diambil kira pada abad ke-16, 17, 18 dan 19.
Sebahagian ulama pada abad ke-19 yang berperanan dalam penulisan ini yang telah dibicarakan ialah:
-Sheikh Ahmad bin Muhammad Zain al-Fathani,
-Sheikh Muhammad Zainuddin al-Sumbawi,
-Sheikh Ismail bin Abdul Mutalib al-Asyi (Aceh),
-Sheikh Muhammad Azhari bin Abdullah al-Falimbani
-Sheikh Ahmad bin Muhammad Yunus Lingga (Riau)
-Sheikh Utsman bin Syihabuddin al-Funtiani (Pontianak).
Selanjutnya akan dibicarakan pula ulama selebihnya, iaitu Sheikh Muhammad Tahir Jalaluddin al-Minkabawi, Haji Muhammad Husein bin Abdul Latif al-Fathani, Haji Abdur Rauf Melaka, Sheikh Muhammad Shalih al-Fathani dan Raja Haji Muhammad Sa'id Riau.
Maklumat mengenai ulama-ulama tersebut dalam penulisan puisi akan dibicarakan dengan ringkas seperti yang berikut:
Sheikh Muhammad Tahir Jalaluddin al- Minankabawi
Beliau merupakan murid Sheikh Ahmad al-Fathani sewaktu belajar di Mesir. Sheikh Ahmad al-Fathani pernah memberi dua tugas kepadanya. Pertama, menyemak beberapa kitab Melayu/Jawi yang akan dicetak di Mesir. Kedua, mengetuai kerabat Diraja Riau yang belajar di Mesir, sekali gus sebagai wakil Sheikh Ismail bin Abdul Mutalib al-Minankabawi.
Puisi Sheikh Tahir Jalaluddin Minangkabau hanya dijumpai pada halaman akhir kitab Al-Manhaj al-Masyru', karya gurunya Sheikh Ahmad Khatib Minangkabau. Di bawah ini penulis muatkan contoh permulaan sebahagiannya, iaitu:
Yaqulu Muhammad Tahir orang namakan
Ke negeri Cangking orang nisbahkan
Wahai saudara sekalian tuan
Nasihat guru hendaklah dengarkan
Wahai saudara orang beriman
Jikalau bercinta syurga Adnan
Hendaklah ikut sepanjang yang kenyataan
Di Manhaj al-Masyru' guru namakan
Sebab dalamnya guru nyatakan
Syari'at Nabi guru terangkan
Sepanjang yang mazkur hendaklah amalkan
Mudah-mudahan neraka jahanam Allah jauhkan
Hendaklah fikirkan segala tolan
Dikasikan tirkah kepada kemanakan
Puisi tersebut ditransliterasi daripada tulisan Sheikh Tahir Jalaluddin Minangkabau pada halaman akhir kitab Al-Manhaj al-Masyru' karya Sheikh Ahmad Khatib Minangkabau, cetakan tahun 1311 H, Matba'ah Maimuniyah, Mesir.
Haji Muhammad Husein bin Abdul Latif al-Fathani
Ulama dan tokoh ini lebih dikenali dengan panggilan Tok Kelaba. Mendapat pendidikan awal di Pondok Bendang Daya Patani dan belajar daripada Sheikh Abdur Qadir bin Mustafa al-Fathani.
Kemudian ke Mekah dan menjadi kader Sheikh Ahmad al-Fathani. Beliau banyak menghasilkan karya dalam bahasa Arab dan Melayu. Selain menghasilkan karya yang banyak, beliau adalah tokoh dunia Melayu yang paling banyak menghasilkan salinan manuskrip.
Khusus mengenai penyalinan manuskrip dua tokoh yang bersaing banyak membuat salinan, seorang lagi ialah Tuan Guru Haji Mahmud bin Muhammad Yusuf Terengganu.
Kedua-dua tokoh ini pernah penulis bicarakan dalam ruangan ini, juga turut dimuatkan dalam Jurnal Filologi Melayu, jilid 2 (1993), terbitan Perpustakaan Negara Malaysia (PNM).
Bahkan puisi-puisi Tok Kelaba juga dimuatkan dalam jurnal tersebut. Selama ini puisi-puisi tersebut adalah dalam bentuk manuskrip. Setelah jurnal itu diterbitkan, penulis telah menemukan pula beberapa banyak puisi Tok Kelaba.
Oleh itu, penulis simpulkan bahawa pada zamannya, Tok Kelaba adalah ulama dan tokoh orang kedua yang terbanyak menghasilkan puisi sesudah Sheikh Ahmad al-Fathani.
